කාටූන් කලාවේ ඉතිහාසය
කාටූන් කලාව ද අපට ලැබුණේ බටහිරිනි. එහෙත් කාටූන් කලාවට ආවේණික මූල බීජයක් ද අප සතුව තිබූ බවට සාක්ෂි දැක්විය හැකිය.
අපේ ඉපැරැණි වෙස් මුහුණු කලාවේ ද අතිශයෝක්තියට නැඟුණු ’caricature’ මූලික ලක්ෂණ පිළිබිඹු වෙයි. සිරුරට නොගැලපෙන තරමට ‘විශාලකරණය’ වූ මේ මුහුණුවල එක්තරා ‘විප්‍රරූපණයක්’ දැකිය හැකිය. බටහිරින් අපට ලැබුණු කාටූන්කරණයේ හාස්‍යයත් ප්‍රභූන් හෝ බලවතුන් සරදමට ලක් කිරීමත් කෝලම් කලාවේ ද ප්‍රමුඛ ලක්ෂණයකි. කෝලම් කුට්ටමේ එන රජ, රජබිසව, ඇමති, විදානෙ, හේවාරාල, මුදලි, නොංචි, පොලිස් ආදී කෝලම් මුහුණුවල ඇත්තේ කාටුන් කලාවේ ’ජචපඪජචබභපඥ’ මූලික ලක්ෂණම ය.
’caricature’ යන්න ඉතාලි වචනයකින් භින්න වූවකි. ’caricature’යන ක්‍රියා පදයෙන් අරුත් ගැන්වෙන්නේ ’to load, to surcharge with exaggerated detail’ යනුවෙනි. ’cara’ යන ස්පාඤ්ඤ වචනයෙන් ’face – face appearance’ මුහුණ – මුහුණේ පෙනුම යන අරුත දැක්වේ. අපේ රංග භූමිය අභිචාරාර්ථය ඉක්මවා, විනෝදාර්ථය පිණිස මුල්වරට භාවිතා වන්නේ දකුණේ වෙරළබඩ බිහි වූ කෝලම් කුට්ටමෙන් බව පෙනී යයි. කුඩා ශරීරවලට විශාල මුහුණු ආදේශ කිරීමත්, සත්ව, සිරුරුවලට මානව රූප බද්ධ කිරීමත් ‘කැරිකැචර්’ සම්ප්‍රදායයේ ප්‍රමුඛ ලක්ෂණයකි. අපේ කෝලම් වෙස් මුහුණු කළේ ද මීට බොහෝ සෙයින් සමාන කාර්යයකි.
චිත්‍ර කලාව ද අපට ආගන්තුක නැත. අනාදිමත් කාලයක සිට අපි චිත්‍ර කලාව සමඟ ගනුදෙනු කළෙමු. බෝසත් සිරිතත් බුදු සිරිතත් අපට කියා දුන්නේ කලාගාරයක් බඳු අපේ විහාර ගෙයයි. අද අපට හුරු වී ඇති කාටුන් කලාව වූ කලී කෝලම් නාටකයේ විකාර විසුළු ස්වරූපයේත් – අපට හුරු පුරුදු චිත්‍ර කලාවේත් මිශ්‍රණයක් බව මගේ විශ්වාසයයි.
කාටුන් කලාවේ ඉතිහාසය සෙවීමේදී හාස්‍යෝත්පාදක ලක්ෂණ සහිත, අසභ්‍ය යැයි කිව හැකි මට්ටමේ චිත්‍ර පන්තියක් ‘පොම්පෙයි’ නුවරින් හමුවී ඇති බව චිත්‍ර කලා ඉතිහාසය සඳහන් කරයි. එහෙත් ලෝකයේ විධිමත් ප්‍රථම කාටූන් චිත්‍රය ලෙස පිළිගැනෙන්නේ 1754 මැයි 09 වැනිදා ‘පෙන්සිල්වේනියා ගැසට් (Pennsylvania Gazette) පත්‍රයේ පළවූ ‘එක්වෙමු නැත්නම් මැරෙමු’ (join or die) යනුවෙන් නම් කෙරුණු කාටුන් චිත්‍රයයි. ඉන් පිළිබිඹු වූයේ කැබලි අටකට කැඩුණු සර්පයෙකි. නිව්යෝර්ක්, නිව් ඉන්ග්ලන්ඩ්, නිව් ජර්සි, පෙන්සිල්වේනියා, මේරිලන්ඩ්, වර්ජිනියා, උතුරු කැරොලිනාව සහ දකුණු කැරොලිනාව ඒ කැබලි අට නියෝජනය කරයි. මෙම කාටූනය නිර්මාණය කළ බෙන්ජමින් ෆ‍්‍රෑන්ක්ලින් (Benjamin Franklin) මෙයින් ඉල්ලා සිටියේ බ්‍රිතාන්‍යයට එරෙහිව සියල්ලන් එක්විය යුතු බවයි.
එතැනින් ඇරඹි කාටූන් කලාව 19 වැනි සියවස අගභාගය වන විට මුළු මහත් යුරෝපය පුරා ව්‍යාප්ත විය. ඉංග්‍රීසි ජාතික විලියම් හෝගාත් (William Hogarth) මේ සෝපහාසී කලාවඛ්චපබධධද ලෙස නම් කිරීමේ ගෞරවයට පාත්‍ර වෙයි. ඒ අතර බෙන්ජමින් රසල් ඇමෙරිකාවේ ‘මැසචුසෙට්සෙන්ටිනල්’ පත්‍රයට නිර්මාණය කළ ‘ඇමෙරිකානු පෙඩරල් රාජ්‍ය ක්‍රමය’ පිළිබඳ කාටූනය ද කාටූන් ඉතිහාසයේ පිය සටහනක් සේ සැලකේ. පෙඩරල් ව්‍යවස්ථාව අනුමත කිරීමට පක්ෂ වූ ඇමෙරිකානු ප්‍රාන්ත, රාජ්‍ය තන්ත්‍රය ඉහළට ඔසොවන කුලුනු ලෙස රසල් ඇන්දේය.
එසේම ඒ ක්‍රමය තුළ තවත් බෙදී යෑම් ඇති විය හැකි බව පෙන්වීමට රසල් ඊට තවත් කුලුනක් එක්කොට තිබිණි. තෝමස් නාස්ට් (Thomas Nast) සිය ප්‍රබල දේශපාලන කාටූන් හාපර්ස් සක්ලි (Harpers Weekly) පත්‍රයට ඇන්දේය. වංක දේශපාලනඥයකු හා ව්‍යාපාරිකයකු වූ විලියම් මාර්සි ට්වීඩ් නිර්ධය ලෙස ඔහු කාටූන් මඟින් විවේචනය කළේය. වෝල්ට් මැක්ඩොනල්ඩ් සිත්තම් කළ ‘බෙල්ෆසාර්හි රාජකීය මංගල්‍යය’ කාටූන පෙළ අසහාය ජන ප්‍රසාදයක් දිනා ගත්තේය.
’Editorial Cartoon’ යන ප්‍රශස්ත තත්ත්වය කාටූනයට හිමි කර දුන්නේ ඔහුය. ජෝර්ජ් කෘයික්ෂැන්ක් (George Cruilcshank) ජේම්ස් ගිලිරේ (James Gilire) තෝමස් රෝලන්ඩ් සන් (Thomas Rowlank son) හොනර් ඩොමියර් (Honore Daumire ශ්‍රීමත් ඩේවිඩ් ලෝ (Siy David Low) හර්බට් ලෝරන්ස් බ්ලොක් Herbert Lawrance Block) ලොව සුපතළ කාටූන් ශිල්පීන් අතුරින් කිහිපදෙනෙකු පමණි.
පුවත්පත් කලාව කර්මාන්තයක් ලෙස ලෝක ව්‍යාප්ත වෙද්දී කාටූන් කලාව ද ලෝක ව්‍යාප්ත විය. දේශපාලන කාටූන් ශිල්පියා සක්‍රීය සමාජ දේශපාලන සංසිද්ධි (events) සහ චරිත (Profiles) පිළිබඳ එසැණ විවරණය කරන්නෙක් (Commentator of the moment) විය. ඔහු එම ප්‍රස්තුත පිළිබඳ හාස්‍යෝත්පාදක චිත්‍රමය විවරණයක යෙදෙන්නේ සිය අපූරු පරිකල්පන ශක්තිය මෙහෙයවමිනි. දේශපාලන විෂයය දෘශ්‍යමාන උපමා - සංකේත හා විෂයමය සාමාන්තරයක් උපයෝගී කරගනිමින් සන්නිවේදනය කිරීමට ඔහුට සිදු විය. දේශපාලන අර්බුද සංයුක්ත කොට - සූක්ෂමීකරණය කොට – ‘කැප්සියුලගත’ කර දැක්වීමට ඔහුට විචක්ෂණ බුද්ධියක් ද – විශ්‍රැත බුද්ධි පාටවයක් ද – දැඩි ශික්ෂණයක් ද තිබිය යුතුය. එසේ නොවූ කල්හි කාටූනය හුදු ‘මඩ ගැසීමක්’ බවට පත්වේ.
යටි පෙළ ගැඹුරක් සහිත හාස්‍යය දනවන කාටූන් අඳින ශිල්පියෙකුට ‘එක් විකට රූපයකින් විවරණ පන්සියයක් කළ හැකි’ යැයි ලෝක ප්‍රකට කාටූන් ශිල්පී ඩැනියෙල් ආර්.ෆිට්සු පැට්රික් වරෙක කියා තිබේ. මේ අරමුණු සාක්ෂාත් කරගැනීමට නම්, කාටූන් ශිල්පියා ලිබරල් පුද්ගලයකු විය යුතුය. නිදහස් මතධාරියකු විය යුතුය. ඉහළ තලයේ සාර්ථක කාටූනයක ද්වේෂය වෛරය හෝ ආන්තික අපහාසය පිළිබඳ සලකුණු නොතිබිය යුතුය.
අගතියෙන් තොර විය යුතුය. රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයන්, දේශපාලනඥයන් හෝ බලවතුන් විවේචනයට ලක් කළ ද එය මෘදු වන්නේත්, අරුත්බර වන්නේත්, රසබර වන්නේත් එවිටය. කාටූන් ශිල්පියා විනිසුරුවකු සේ මැදහත් වූ කල්හි ඔහු අනිවාර්යයෙන් ම ස්ථානගත වන්නේ සාධාරණය පැත්තේය. යුක්තිය පැත්තේය. ඔහුට දේශපාලනඥයා පැසසිය යුතු තැන පැසසිය හැක්කේත් - හෙළා දැකිය යුතු තැන හෙළා දැකිය හැක්කේත් එවිට ය. පාඨක ජනතාව ඔහුගේ කාටූන් විශ්වසනීයත්වයෙන් පිළිගන්නේ ද එවිට ය.
අපේ රටේ ප්‍රථම දේශපාලන කාටූනය අඳින ලද්දේ ජී.එස්.ප්‍රනාන්දු විසින් 1931 දීය. ඩී.ඩබ්ලිව්.වික්‍රමාරච්චි සංස්කරණය කළ ‘ස්වදේශ මිත්‍රයා’ පත්‍රයටය. ඒ ඩොනමෝර් කොමිෂමේ යෝජනා විවේචනය කරමිනි.
එහෙත් ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන කාටූන් කලාව විධිමත් ලෙස ආරම්භ වන්නේ 1945 දී ”The Times of Ceylon’. පත්‍රයට ඔබ්රි කොලට් (Aubrey Collette) සම්බන්ධ වීමත් සමඟය. ඔහු සමඟ ටයිම්ස් ආයතනයේ අනෙක් වෘත්තීය කාටූන් ශිල්පියා වන්නේ ද ජී.එස්. ප්‍රනාන්දුය. ඉනික්බිති බොහෝ දක්ෂ දේශපාලන කාටූන් ශිල්පීහු ශ්‍රී ලංකාවේ පුවත්පත් ඔස්සේ කරලියට පැමිණෙති.
අමිත අබේසේකර, මාක් ගරයින් (Mark Gerreyn), ඩබ්ලිව්. ආර්. විජේසෝම, මොටාගෙදර වනිගරත්න, ඇස්.සී.ඕපාත, යූනුස්, කැමිලස් පෙරේරා, විනී හෙට්ටිගොඩ, ශාන්ත කේ.හේරත්, කේ.ඩබ්ලිව්.ජනරංජන, දාස හපුවලාන, වසන්ත සිරිවර්ධන, රුවන් තරස්වින්, ඇම්.ඩී.වීරරත්න, ප්‍රීති කන්නන්ගර, ඩෙන්වර් පෙරේරා, දර්ශන කරුණාතිලක ඉන් කිහිපදෙනෙකි.
ඔව්හු විවිධ ආරේ – විවිධ ශෛලියේ දේශපාලන කාටූන ඔස්සේ පාඨකයා වෙත පැමිණෙති. ඔවුන් ජනතාවගේ පිළිගැනීමට ලක්වී සිටින්නේ, ජනතාව වෙනුවෙන් පෙනී සිටින බැවිනි. කාටූන් ශිල්පියා, බහු ජනහිත පිණිස සිය පින්සල හසුරුවන ජනතාවගේ පැත්තේ කෙනෙකි. ඔහු සිය කාටූන තුළින් ප්‍රකාශ කර සිටින්නේ ජනතාවගේ හෘද ස්පන්දනයයි. ශිල්පීන්ගේ ජනතාවාදී දෘෂ්ටිය නිසා ඔවුහු ජනතාව මුහුණ දෙන ප්‍රශ්න ජනතාවගේ ඇසින්ම දකිති.
ඕබ්රි කොලට් ගේ ‘සිටිසන් පෙරේරා’ මාක් ගරයින්ගේ ‘සිම්පල් සිමියොන්’ ඩබ්ලිව්.ආර්.විජේසෝම ගේ ‘පුංචි සිඤ්ඤෝ’ එස්.සී.ඕපාත ගේ ’සිල්වා’ කැමිලස් පෙරේරා ගේ ’ගජමෑන්’ දාස හපුවලානගේ ‘සුවාරිස්’ විනී හෙට්ටිගොඩගේ ‘මාර පුත්‍ර’ අමිත අබේසේකරගේ ‘රාලහාමි’ රුවන් තරස්වින්ගේ ‘බෙම්පි’ ජනතාව නියෝජනය කිරීමට කාටූන් ශිල්පීන් නිර්මාණය කරගත් නියෝජිතයෝ වෙති.
’විනෝදය හා උපහාස රසය ලබාදෙමින් පොදුවේ මහජනතාවගේ පැත්ත ගැනීම මගේ කාටූන් චිත්‍රවල අරමුණයි. කාටූන් ශිල්පියා සාධාරණ විය යුතුය. යමෙකුට පහර දීමට යැයි කියා අසාධාරණ ලෙස කටයුතු නොකළ යුතු යැ’යි ප්‍රවීණ කාටූන් ශිල්පි කැමිලස් පෙරේරා කාටූන් ශිල්පියාගේ අරමුණ විස්තර කරයි.
’දේශපාලන කාටූන් ශිල්පියාගේ පරම යුතුකම තම රටේ දියුණුව ඉලක්ක කර සිය කාටූන් නිර්මාණ කිරීමයි. එසේ නොකිරීම රටට කරන අපරාධයකැ’යි කෘතහස්ත කාටූන් ශිල්පි විජේසෝම පවසයි. එම උදාර අරමුණ පෙරදැරි කරගත් කාටූන් ශිල්පියකු ගසන සෑම පින්සල් පහරක් ම එම වගකීමෙන් බැඳෙනු නිසැකය.
”වචන දහදහස් ගණනකින් කිව යුතු අදහසක් එක රූපයකින් ඉතා සංක්ෂිප්තවත් ඉතා ප්‍රබලවත් සන්නිවේදනය කළ හැකි වේ” යනු ප්‍රකට චීන චින්තකයකු වූ ලාඕට්සේගේ කියුමකි. දේශපාලන කාටූන් පිළිබඳ සිතූ කල මෙය කෙතරම් නම් සත්‍ය කියුමක්දැයි හැඟේ. දේශපාලනය පාදක වූ කාටූන් චිත්‍ර කලාවේ ඉතිහාසය ක්‍රිස්තු වර්ෂයට ද පෙර දුරාතීතයට දිව යන්නකි.. නූතන ලෝකයේ ප්‍රජාතාන්ත්‍රවාදී හෝ ආඥාදායක හෝ පාලන ක්‍රමයක් සහිත කවර සමාජයක වුව ද දේශපාලන කාටුන් කලාව ශිෂ්ට සම්පන්න ස්වරූපයකින් දේශපාලන, ආර්ථික හා සමාජයීය ගැටලු අරබයා මහජන කෝපය, ඉච්ඡාභංගත්වය සහ කලකිරීම පළකිරීම සඳහා බහුලව භාවිත හා අතිශය බලපෑම් සහිත සන්නිවේදන මෙවලමක් බවට පත්ව තිබේ.
ආඥාදායක පාලනයක් සහිත සමාජයක මේ අවියට ඉලක්ක වනුයේ පාලනාධිකාරිය අතැති අයගේ විරුද්ධවාදීන් බව නොකිවමනාය. එබඳු සීමාවන් රහිත ඕනෑම සමාජයක කාටුන් චිත්‍රයට හසු නොවී සිටීමට කවර තරාතිරමක පුද්ගලයකුට වුවද නොපිළිවන. ජනාධිපතිවරු, රජවරු, රාජ්‍ය නිලධාරීහු පමණක් නොව දෙවිවරු පවා දේශපාලන කාටුනයට විෂයය වෙති. දශක ගණනාවක් තිස්සේ මුද්‍රිත ජනමාධ්‍යයට සීමා වී තිබූ මේ චිත්‍ර කලා ප්‍රභේදය සතු නිම්වළලු අන්තර්ජාලයේ ආගමනයත් සමඟ බොහෝ සෙයින් පුළුල් වී තිබේ.
සිත්තරා සිය තෙළි තුඩ මෙහෙයවනුයේ හිස් අවකාශයක නොවන බැවින් චිත්‍ර කලාව හැම විටම පාහේ දේශපාලන හෝ සමාජයීය පැතිමානයක් සහිතය. එහෙයින් දේශපාලන කාටුන් යනු කවරේදැයි අර්ථ නිරූපණය කිරීම කළ යුත්තේ ප්‍රවේශමිනි. කාටුනයක් නම් මේ යැයි කිව හැකි අයුරින් එය පැහැදිලි හැඩයක් නොගනී. කාටුනයක් ඇතැම් විට සරල, රේඛා චිත්‍රයක් හෝ රේඛා සමුච්චයක් හෝ විය හැකිය. පොදු රීතියක් ලෙස ගත් කල කාටුනයක් හාස්‍යය හෝ උපහාසය හෝ ජනනය කිරීමට සමත් සරල රේඛා චිත්‍රයකි.
එය ලිඛිත පාඨයක් සහිත හෝ රහිත වීමට පිළිවන. එය කාටුන් ශිල්පියාගේ අභිලාෂය අනුව තීරණය වන්නකි. කාටුනයක ගැබ්ව ඇති පණිවුඩය අවබෝධ කොට ගැනීමට කිසිවකුගේ ගුරුහරුකම් අවශ්‍ය නොවීම මේ කලාවේ සුවිශේෂි ගුණයකි. දේශපාලන කාටුන් උණුසුම් දේශපාලන කරුණු විෂයය කරගන්නා විට හෝ පෞද්ගලික හෝ ආගමික පැතිමානයන් ඇති විට ඉමහත් වාද විවාදයට තුඩු දිය හැක්කේය.
දේශපාලන කාටුනයක් යනු උපහාසයෙහි දවටා දේශපාලන හෝ සමාජයීය පණිවිඩයක් සන්නිවේදනය කරන්නාවූ චිත්‍ර සටහනකැයි සරලව නිර්වචනය කිරීමට පිළිවන. දේශපාලන කාටුන වැඩි වශයෙන් පළ කෙරෙනුයේ පුවත්පත් වල හා සඟරාවල කතුවැකි පිටුවල වුවද ඇතැම් විට විකට චිත්‍ර හා කතා පිටුවල නැතහොත් හුදෙකලා චිත්‍ර සටහනක් ලෙස පළ කරනු ලැබේ. ලොව බොහෝ රටවල කාටුන් ශිල්පීහු සිය නිර්මාණ ප්‍රදර්ශනය සඳහා බිත්ති, වීථි පුවරු, ගොඩනැගිලි ආදියද ප්‍රයෝජනයට ගනිති.
දේශපාලන කාටුනයක පරමාර්ථය සමාජයේ කවර ස්තරයකට අයත් තැනැත්තෙකුට වුවද වැඩිපුර මොළය නොවෙහෙසා තේරුම් ගැනීමට හැකිවන අයුරින් පැහැදිලි පණිවිඩයක් සන්නිවේදනය කිරීමය. මේ චිත්‍ර කලා සම්ප්‍රදාය ග්‍රාහකයාට පහසුවෙන් අඳුනාගතහැකි රේඛා සටහනක් සහ දෘශ්‍ය රූප බහුව උපයෝගී කොටගනී. නිදසුනක් ලෙස පරිසර දූෂණය නිරූපිත කාටුනයක ශිල්පියා කඳුළු වගුරුවන පෘථිවි ගෝලයක කටු සටහනක් සිතුවම් කිරීමට පිළිවන. එය දකින ග්‍රාහකයා පරිසර දූෂණය කෙතරම් උග්‍ර ද යත් මිහිකත පවා කම්පාවට ලක්ව සිටිතියි වටහාගනී.
නූතනයේ භාවිත විකට චිත්‍ර කලාව හඳුන්වාදීමට පුරෝගාමී වූයේ ඇනිබේල් සහ අගෝස්තීනෝ කරාච්චි යන ඉතාලි ජාතික දෙසොහොයුරන් යයි පිළිගනු ලැබේ. සමාජයේ එදිනෙදා සිදුවීම් පිළිබඳව සරල හා ඍජු ආකාරයකින් හාස්‍යය සහ උපහාසය දැනවීමට විකට චිත්‍රයට ඇති ශක්‍යතාවය දුටු 1697 – 1746 කාලයේ එංගලන්තයේ විසූ විලියම් හෝගාර්ත් සමකාලීන ඉංගී‍්‍රසි සමාජයේ අප්‍රසන්න සහ පිළිකුල් සහගත සිදුවීම් සහ ක්‍රියා විවේචනය කරනු වස් එය උපයෝගී කොට ගත්තේය. ඔහු තම චිත්‍ර කලාව නම් කළේ කාටුන් නමිනි.
පසුව කාටුන් නම් වූ නව චිත්‍ර කලා ප්‍රභේදය ප්‍රංශයට හා සෙසු යුරෝපීය රටවලට හඳුන්වා දෙනු ලැබීය. හොනොරෙ ඩෝමිය නම් වූ ප්‍රංශ කාටුන් ශිල්පියා එකල සිය රට තුළ ඉහ වහා ගොස් තිබූ දූෂණ ක්‍රියාවලට එරෙහිව කාටුනය ප්‍රබල අවියක් කොට ගත්තේය. ඔහු සමාජයේ ඇතිකළ කම්පනය කෙතරම් ප්‍රබල වී ද යත් ලුවි පිලිප් රජු අපහසුතාවයට පත් කළේ යැයි චෝදනා කොට සයමසකට සිරගත කරනු ලැබීය. 18 වන සියවස අග භාගයේ සහ 19 වැනි සියවස පුරා දාර්ශනික හා සමාජයීය මාතෘකා අරබයා යුරෝපයේ හටගත් ප්‍රසිද්ධ වාද විවාද වෙත අඩු අධ්‍යාපනයක් සහිත ජනයා ආකර්ෂණය කර ගැනීමට කාටුන් වලින් ඉමහත් දායකත්වයක් ලැබිණි. 20 වන සියවස උදාවන විට ලෝකයේ රටවල් අතිමහත් බහුතරයක කාටුන් චිත්‍ර කලාව මුල් බැස ගෙන තිබුණි.
ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය ස්වාධීනත්වය සඳහා කළ අරගලයේ දී ජනතාව පෙලඹවීමේ සහ ප්‍රචාරණ මෙවලමක් ලෙස කාටුන් තීරණාත්මක කාර්ය භාරයක් ඉටු කළේය. නිර්නාමිකව පෙනී සිටි ඇතැම් ඇමෙරිකානු කාටුන් ශිල්පිහු සිය නිර්මාණ මඟින් බ්‍රිතාන්‍ය පාලනය සහ එහි ප්‍රතිපත්ති කර්කෂ විවේචනයට ලක් කළහ. බෙන්ජමින් ෆ‍්‍රෑන්ක්ලීන් පෙන්සිල්වේනියා ගැසට් නම්වූ සිය පුවත්පතෙහි 1754 මැයි 9 වැනිදා “එක්වෙන්න නැත්නම් මියැදෙන්න” යන පාඨය සමඟ පළ කළ කොටස් 8 කට කැඩී ගිය සර්පයෙකුගේ චිත්‍ර සටහන ඇමෙරිකාවේ ප්‍රථම දේශපාලන කාටුනය ලෙස පිළිගැනේ.
සර්පයාගේ කැබලි වී ගිය කොටස් මඟින් ඒ වන විට එරට ස්ථාපනය කර තිබූ බ්‍රිතාන්‍ය ඇමෙරිකානු ජනපද නියෝජනය කෙරිණි. කාටුනයේ ගැබ්ව තිබුණේ පැහැදිලි දේශපාලන පණිවුඩයකි. විශේෂයෙන් ඉන්දියානු තර්ජනයක් පිළිබඳ හටගෙන තිබූ බිය හමුවේ එක්සත් වන්නැයි කාටුනය ජන පදවලින් ඉල්ලීමක් කළේය. සර්පයෙකුගේ කැබලි වී ගිය කොටස් හිරු බැස යාමට පෙර යළි හා කළ විට මළ සර්පයාට පණ එතැයි එකළ මිථ්‍යා විශ්වාසයක් පැවතිණ. ෆ‍්‍රෑන්ක්ලීන්ගේ කාටුනය කෙතරම් ජනපි‍්‍රය වී ද යත් එය මහද්වීපයේ සෑම පුවත්පතකම පාහේ පළ කරනු ලැබීය.
නිදහසට පෙර ශ්‍රී ලංකාවෙහි විධිමත් දේශපාලන කාටුන් කලාවක් පැවති බවට සාක්ෂි නැත. 1948 ට පෙර ’ඊඪථඥඵ ධට ඛ්ඥරතධද’නම් වූ පුවත්පතෙහි කාටුන් ශිල්පියෙකු සේවය කළ බවට වාර්තා ඇත. කෙසේ වුවද නිදහස ලැබීමෙන් අනතුරුව දේශපාලන කාටුන් කලාව සියලු දිනපතා සහ සතිපතා පුවත් පත් වල වර්ධනය වන ජනපි‍්‍රයත්වයක් සහිත නිත්‍ය අංගයක් බවට සංවර්ධනය වූයේය. කොලට්, ජී.එස්. ප්‍රනාන්දු, අමිත අබේසේකර, හෙන්රි තෙන්නකෝන්, ඩබ්ලිව්.ආර්. විජේසෝම, ගෙවී ගිය යුගයේ කාටුන් කලාවේ දැවැන්තයෝ වූහ. දේශපාලන කාටුන් කලාව හැම විටම අවදානම් සහිත වෘත්තියක් වූයෙන් ඔවුන්ගේ නිර්මාණ වලින් පහර කෑ බලවත් පුද්ගලයන්ගේ ඇණවීමෙන් ඔවුන්ගේ ඇතමෙක් තර්ජනයට සහ ශාරීරික පහර දීමට පවා භාජනය වූහ.
ශ්‍රී ලංකාවේ පුවත්පත් ආශ්‍රිත කාටුන් කලාවට නිර්මාණශීලී බව, අනන්‍යතාව, පණිවුඩයේ විවිධත්වය හා බලපෑම සලකන විට සාඩම්බර වාර්තාවකට හිමිකම් කියයි. එසේ වුව ද දේශපාලන හා වෙනත් සාධක මත කාටුන් ශිල්පියාට අප්‍රිය වූ ප්‍රකට පුද්ගලයන් ද්වේෂ සහගතව නින්දාවට සහ අවමානයට ලක්කිරීමේ අනර්ථදායක ප්‍රවණතාවයක් මෑතක සිට වර්ධනය වී තිබේ.
ඇතැම් කාටුන් ශිල්පීන් තමන් අකමැති දේශපාලනඥයන් සුනඛයන් ඌරන් සහ වඳුරන් ලෙස නිරූපණය කිරීමට තරම් සාහසික වූ අවස්ථා පසුගිය කාලයේදී දක්නට ලැබුණි. ප්‍රබල හා පහසු ප්‍රකාශන මාධ්‍යයක් ලෙස කාටූන් කලාවේ ජීව ගුණය ආරක්ෂා කරගැනීමට හා සම්මත වෘත්තීය ප්‍රමිතීන් පවත්වා ගැනීමට හා වැඩිදියුණු කිරීමට නම් මේ අහිතකර ප්‍රවණතාවට තිත තැබිය යුතුය. එය කාටුන් ශිල්පියාගේ මෙන්ම දේශපාලන අධිකාරියේ ද පැහැර හැරිය නොහැකි වගකීම වන්නේ ය.
